Ta najbardziej prestiżowa nagroda kulturalna w Polsce przyznawana jest od ćwierć wieku na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują najciekawsze, ich zdaniem, osobowości twórcze minionego roku. Kapituła Nagrody złożona z dziennikarzy tygodnika POLITYKA wybiera ostatecznie LAUREATÓW w następujących kategoriach: film, literatura, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa.
PASZPORTAMI POLITYKI nagradzani są wybitnie utalentowani młodzi twórcy, którzy w sposób szczególny wyróżnili się w danym roku swoimi artystycznymi działaniami i dokonaniami. Artyści, którzy kreatywnie reagują na zmieniającą się rzeczywistość, wyznaczają nowe kierunki w sztuce, twórczo wzbogacają kulturę polską i światową.
Mecenasem Kultury i Honorowym Patronem Nagrody PASZPORTÓW POLITYKI 2017 było Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, które w 2018 roku obchodzi 100-lecie działalności. Tegoroczni LAUREACI Paszportów POLITYKI otrzymali je z rąk Twórców będących laureatami nagrody przyznanej z okazji 100-lecia ZAiKS-u za całokształt dokonań.
LAUREACI 25. edycji wręczenia nagród PASZPORTÓW POLITYKI 2017:
W KATEGORII FILM
Jagoda Szelc
Za niezależność, świeżość spojrzenia, artystyczną konsekwencję i wyjątkowo oryginalny sposób ukazania świata na krawędzi w filmie „Wieża. Jasny dzień”.
Reżyserka i scenarzystka (ur. 1984 r.). Ukończyła grafikę na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu i Wydział Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi. Jest autorką 10 krótkometrażowych etiud fabularnych i dokumentalnych, m.in.o imigrantkach, żałobie po stracie bliskiej osoby czy dorastaniu, w których dała się poznać jako dojrzała artystka. Lubi eksperymentować, ma też świadomość tego, co dzieje się we współczesnym kinie światowym. Widać, że uczy się od najlepszych: Lanthimosa, Polańskiego, von Triera. Kręcona w Bystrzycy Kłodzkiej na Dolnym Śląsku „Wieża. Jasny dzień”, jej pełnometrażowy debiut fabularny, wyrasta z kina gatunkowego. Szelc ma już pomysł na kolejny autorski film, także z pogranicza gatunków, o intrygującym tytule „Delikatny balans terroru”. Scenariusz do niego otrzymał II Nagrodę Mazowieckiego Konkursu Scenariuszowego „Script Wars”.
W KATEGORII LITERATURA
Marcin Wicha
fot. Leszek Zych
Paszporty Polityki 2017 – nominacje
Marcin Wicha
Za oszczędność języka i bogactwo książki, która mówi o rzeczach najważniejszych: o żałobie, rodzinie, o Polsce, i przede wszystkim o słowach i milczeniu.
Urodził się w 1972 r. w Warszawie, jest grafikiem, współwłaścicielem firmy projektowej Frycz i Wicha. Projektuje okładki książek i czasopism (np. „Literatury na Świecie”), plakaty, znaki graficzne. Przez kilka lat publikował cotygodniowe komentarze rysunkowe w „Tygodniku Powszechnym”. Pisuje artykuły i współpracuje z czasopismami, a dzieci i rodzice mogą go znać jako autora słynnej Klary z książek „Klara. Proszę tego nie czytać” i „Klara. Słowo na Szy”. W tej ostatniej książce pada fundamentalna kwestia: „Czwarta klasa. Żarty się skończyły”. Dla dzieci napisał jeszcze książkę „Łysol i strusia” i kontynuację przygód Bolka i Lolka. Pierwsza jego książka dla dorosłych to „Jak przestałem kochać design” (2015 r.) , w której połączył opowieść autobiograficzną o dorastaniu w domu architekta, w którym toczy się wojna z PRL-owską brzydotą, z opowieścią o estetycznym przemianach w Polsce ostatnich 40 lat. Za napisaną w 2017 książka „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” (Wydawnictwo Karakter) otrzymał nominację do PASZPORTÓW POLITYKI.
W KATEGORII TEATR
Michal Borczuch
fot. Leszek Zych
Paszporty Polityki 2017 – nominacje
Michał Borczuch
Za teatr oryginalny i poruszający. Pełen empatii, a jednocześnie uważnie i nie bez ironii analizujący tworzenie się i działanie naszego ego, mechanizmy pracy pamięci oraz rolę sztuki w życiu.
Urodził się w 1979 r. w Krakowie, reżyser, absolwent Wydziału Grafiki ASP w Krakowie i Wydziału Reżyserii krakowskiej PWST. Wyróżniany jako nominowany do Paszportów Polityki w latach 2009, 2012, 2013 i 2017. W tworzonych spektaklach przygląda się swojemu pokoleniu, bierze pod lupę okres dzieciństwa, zgłębia temat niedojrzałości, bada moment kształtowania się tożsamości. O jednym z jego pierwszych przedstawień, „Wielkim człowieku do małych interesów” Fredry (Stary Teatr w Krakowie, 2005 r.), Łukasz Drewniak pisał, że to „jam” na temat prowincjonalnej nudy dorastania”. Jego teatr ewoluuje, ale wciąż, jak pisał Grzegorz Niziołek, „broni pozycji słabych bohaterów, niepokoi podskórną emocjonalnością przekazu. Efekt wieloznaczności, jaki uzyskuje w pracy z aktorami i obrazem scenicznym, nie ma sobie równych (…)”. Najnowsze realizacje Borczucha „Wszystko o mojej matce” (Łaźnia Nowa w Krakowie) był wielokrotnie nagradzany na festiwalach teatralnych. Inne cenione obrazy sceniczne Michała Borczucha to: „Zew Cthulhu” z Nowego Teatru w Warszawie oparty na motywach prozy Lovecrafta i aktorskich improwizacjach oraz „Moja walka” z TR Warszawa – adaptacja sześciotomowej powieści autobiograficznej Karla Ove Knausgårda.
W KATEGORII SZTUKI WIZUALNE
Norman Leto
Za konsekwentne i oryginalne budowanie pomostów między sztuką a nauką. Także w ostatnim imponującym rozmachem intelektualnym i realizacyjnym dziele – filmie „Photon”.
Pod tym pseudonimem artystycznym ukrywa się (od 2006 r.) Łukasz Banach – 37-latek urodzony w Bochni. Jest samoukiem. W 1999 r. zrezygnował z formalnej edukacji i zajął się sztuką. W 2007 r. rozpoczął współpracę z reżyserem Krystianem Lupą przy spektaklu „Factory 2”, miał też pierwszą indywidualną wystawę w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. W 2010 r. wydał powieść „Sailor” oraz nakręcił na jej podstawie pełnometrażowy film, doskonale przyjęty na festiwalu Nowe Horyzonty. W ubiegłym roku w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie zorganizowano przegląd jego dorobku malarskiego. Od 2012 r. pracował nad filmem „Photon”, który swą premierę kinową miał w tym roku. Obraz otrzymał Nagrodę Publiczności na MFF T-Mobile Nowe Horyzonty oraz Złotego Pazura na Festiwalu Filmowym w Gdyni. Od wielu lat Leto zaliczany jest do czołówki polskich artystów młodszego pokolenia. W styczniu 2018 r. ukaże się książka „Detoks” będąca zapisem niezwykłej i wielkiej przyjaźni młodego wówczas Normana Leto ze starszym od niego o dwa pokolenia Zdzisławem Beksińskim.
W KATEGORII MUZYKA POWAŻNA
Joanna Freszel
Za wszechstronność, kreatywność, precyzję, sceniczny wdzięk i swobodę śpiewania w najrozmaitszych estetykach muzycznych.
Sopran. Urodzona w 1983 r. w Warszawie, absolwentka z wyróżnieniem, a obecnie doktorantka tutejszego Uniwersytetu Muzycznego. Ukończyła też studia ochrony środowiska na SGGW. Stypendystka Ministra Kultury (2010 i 2011 r.), programów Pro Polonia (2011 r.) i Młoda Polska (2014 r.). Otrzymała Les Orphées d’Or – Prix de la SACD od Académie du Disque Lyrique za najlepszą interpretację muzyki współczesnej na debiutanckiej płycie „Real Life Song” (DUX, 2016 r.), a także m.in. II nagrodę i nagrodę specjalną na I Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie (2006 r.), I nagrodę i nagrodę dla najlepszego sopranu na I Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. Haliny Słonickiej w Suwałkach (2008 r.), I nagrodę na II Letniej Akademii Śpiewu w Sopocie (2010 r.), I nagrodę i trzy nagrody specjalne na II Konkursie im. Jana i Edwarda Reszków (Częstochowa, Polska, 2011), nagrodę specjalną na konkursie Belvedere w Wiedniu (2011 r.) oraz I nagrodę (Giuseppe Sinopoli Award) wraz z nagrodą specjalną Opery we Frankfurcie na J:opera Voice Competition isa12 (2012 r.). Śpiewa na scenach największych teatrów operowych w kraju i Europie. Dokonała prawykonań m.in. utworów Uriego Caine’a, Aleksandra Kościówa, Krzysztofa Wołka, Adama Falkiewicza. Uczestniczyła w pierwszym polskim wykonaniu „Stabat Mater” Arvo Pärta.
W KATEGORII MUZYKA POPULARNA
Hanba! (HAÑBA!)
fot. Leszek Zych
Paszporty Polityki 2017 – nominacje
Hańba!
Za muzyczno-literacko-polityczną rekonstrukcję, która daje efekt zaskakujący: twórczo odświeża formułę folku i punka, a przy tym celnie opisuje dzisiejsze polskie konflikty i zagrożenia.
Pierwotnie: Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba! Uformowała się w Krakowie w 2011 r. Formacja zadebiutowała w 2013 r. Gra w składzie: Michał Radmacher – akordeon, klarnet, Andrzej Zagajewski – banjo, śpiew, Mateusz Nowicki – bęben, grzebień, śpiew, Jakub Lewicki – tuba, śpiew (pseudonimy sceniczne, kolejno: Wiesław Król, Andrzej Zamenhof i Adam Sobolewski, Ignacy Woland). Muzyka Hańby to połączenie miejskiego folku z punkiem, stąd pewnie częste porównania z Irlandczykami z The Pogues. Inspiracją podstawową jest Polska przedwojenna z jej rewolucyjną i antysanacyjną poezją, kabaretami, kulturą robotniczą, folklorem politycznym i ludycznym. Muzycy z Hańby! korzystają z wierszy Tuwima, Brzechwy, Broniewskiego, piszą też sami, zaś na ostatniej płycie wśród klasyków z II RP znalazła się piosenka „Polak zbrojny” autorstwa laureata Paszportów „Polityki” Ziemowita Szczerka. W 2014 r. nagrodzeni na Festiwalu Nowa Tradycja. W 2015 r. wydali pierwszy album. Koncertują Europie i Stanach Zjednoczonych. W 2017 r. nagrali płytę „Będą bić!” (Antena Krzyku).
W KATEGORII KULTURA CYFROWA
Bloober Team
fot. Leszek Zych
Paszporty Polityki 2017 – nominacje
Mateusz Lenart, Andrzej Mądrzak, Wojciech Piejko (Bloober Team)
Za konsekwentne podążanie własną drogą i rzadką umiejętność godzenia twórczych ambicji z realiami trudnego dla wymagających produkcji rynku. Za imponującą, śmiałą artystyczną wizję i jej efektowną realizację w grze „Observer”.
Mateusz Lenart, Andrzej Mądrzak, Wojciech Piejko (Bloober Team) Bloober Team, krakowskie studio założone w 2008 r. przez Piotra Babieno i Piotra Bielatowicza, to przykład sukcesu, który powinien dać do myślenia każdemu początkującemu twórcy gier w Polsce. Najważniejsze w przypadku tej firmy, która długo nie potrafiła znaleźć optymalnej dla siebie strategii rynkowej, okazało się zajęcie atrakcyjnej, niewyeksploatowanej niszy i odtąd już konsekwentne budowanie wizerunku studia, które, jak samo się dziś definiuje, tworzy psychologiczne horrory o mrocznej atmosferze, z akcentem na intrygującą narrację. Taka była pierwsza znacząca gra Bloober Team „Layers of Fear” (2016 r.), taki też jest „Observer” – najnowsze, wydane w tym roku dzieło krakowskich twórców, bardzo życzliwie przyjęte zarówno przez krytyków, jak i odbiorców. Atutem obu tych tytułów jest odwaga wizji artystycznej wspartej wysokim poziomem rzemiosła.
foto: © POLITYKA / Leszek Zych.
