Inauguracyjny koncert odbędzie się w Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie. Następnie muzycy wystąpią z koncertem w Puławach w ramach 8. Puławskiego Festiwalu Muzycznego Wszystkie Strony Świata (12 listopada), w Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina (13 listopada) i Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy (14 listopada). Trasa zakończy się 15 listopada koncertem finałowym w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
W programie jesiennego cyklu znalazły się następujące utwory: Koncert potrójny na fortepian, skrzypce i wiolonczelę C-dur op. 56 oraz VII Symfonia Ludwiga van Beethovena, koncert na altówkę G-dur Georga Philippa Telemanna, Symfonia D-dur Wojciecha Dankowskiego oraz uwertura do odnalezionej niedawno opery „Aleksanderi Apelles” Karola Kurpińskiego. Jednoaktówka kompozytora „Krakowiaków i Górali” wystawiona została po raz pierwszy w Teatrze Narodowym w marcu 1815 r. Przez ponad 200 lat nie była wykonywana, uchodząc za dzieło zaginione. Współczesna premiera opery „Aleksander i Apelles” miała miejsce w październiku 2017 r. w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, gdzie wykonała ją Orkiestra Filharmonii Kaliskiej pod dyrekcją Adama Klocka. Stało się to możliwe za sprawą odkrycia dokonanego przez Wojciecha Czemplika, dyrektora festiwalu Musica Sacromontana, który partyturę i libretto odnalazł w dwóch różnych bibliotekach.
W utworze Telemanna zaprezentuje się gość specjalny jesiennej trasy koncertowej Roman Spitzer, światowej sławy altowiolista, wieloletni solista Israel Philharmonic Orchestra, obecnie pełniący funkcję pierwszego altowiolisty w Rotterdam Philharmonic Orchestra, którą kieruje Yannick Nézet-Séguin, jeden z najlepszych współczesnych dyrygentów.
Solistami w Koncercie potrójnym Beethovena będą wybitnie uzdolnieni polscy muzycy młodego pokolenia: skrzypaczka Celina Kotz, wiolonczelistka Zuzanna Sosnowska i pianista Aleksander Dębicz. Wszyscy troje byli stypendystami programu Agrafka Muzyczna, który stał się początkiem Młodej Polskiej Filharmonii.
Wszystkimi koncertami podczas jesiennego tournée dyrygować będzie Adam Klocek, będący dyrektorem artystycznym Młodej Polskiej Filharmonii od początku jej istnienia. Artysta jest laureatem prestiżowej nagrody GRAMMY 2014 za płytę „Night in Calisia”. Od 2006 r. pełni funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Kaliskiej, w roku 2012 został również dyrektorem artystycznym Filharmonii Częstochowskiej. Krzysztof Penderecki wyraził opinię, że Adam Klocek to „jeden z najbardziej obiecujących dyrygentów młodszej generacji”. W 2013 r. otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej, a w 2014 Srebrny Medal „Gloria Artis” z rąk Ministra Kultury.
Młoda Polska Filharmonia jest jedną z pierwszych w Polsce prywatnych orkiestr grupującą najbardziej utalentowanych muzyków wyłanianych regularnie w otwartych przesłuchaniach dla uczniów i studentów szkół muzycznych. Powstała w 2011 r. jako kontynuacja programu stypendialnego dla młodych muzyków Agrafka Muzyczna, który został zapoczątkowany 16 lat temu. Dzięki funduszom pozyskiwanym nieprzerwanie od 2001 roku od prywatnych darczyńców, udało się pomóc 450 adeptom. Dla wielu z nich Młoda Polska Filharmonia, a wcześniej Agrafka Muzyczna, była udanym początkiem starań o udział w zagranicznych programach stypendialnych oraz praktyki w cenionych instytucjach muzycznych.
Stałym elementem programu Młodej Polskiej Filharmonii są organizowane corocznie dwie trasy koncertowe: jesienna i letnia. Podczas jesiennych tournée orkiestra występuje z repertuarem klasycznym na scenach filharmonii i w najlepszych salach koncertowych. Dotychczas młodzi muzycy mieli możliwość wspólnej pracy z koncertmistrzami najsłynniejszych międzynarodowych orkiestr. Wśród nich byli m.in. Dmitrij Vassiliev – Moscow Soloists, Edicson Ruiz – Berliner Philharmoniker, Dudu Carmel, Eyal Ein-Habar i Yigal Meltzer – Israel Philharmonic Orchestra, Rafał Zambrzycki-Payne – koncertmistrz Ensemble Modern, Emanuel Salvador – Orquestra do Norte Portugal, Sonig Tchakerian z Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie oraz Jan Mráček, najmłodszy solista w historii Orkiestry Symfonicznej Czeskiego Radia.
Podczas tras letnich orkiestra prezentuje się w popularnych miejscach występów plenerowych, sięgając po aranżacje utworów reprezentujących jazz, pop-rock czy muzykę filmową i gromadząc rzesze entuzjastycznie reagującej publiczności. Występowali z nią tej klasy artyści, co Kayah, Gaba Kulka, Dorota Miśkiewicz czy Marek Napiórkowski. Młoda Polska Filharmonia ma również w swojej historii współpracę z Grzegorzem Turnauem, zespołem Zakopower, Michałem Dąbrówką, Pawłem Dobrowolskim, Robertem Kubiszynem, Patrykiem Stachurą oraz kwintetem Vołosi. Ostatni projekt, realizowany z Radzimirem Dębskim w sierpniu br., to warszawski koncert Hip-Hop & Jazz History Orchestrated By Jimek.
W trakcie ostatnich 10 tras koncertowych odbyło się 48 koncertów, które łącznie obejrzało ponad 50 tysięcy osób. W 2015 r. orkiestra dwukrotnie zaprezentowała się podczas VI Festiwalu Muzycznego MISA 2015 w Szanghaju. Wystąpiła także przed publicznością 49. Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego, Międzynarodowego Festiwalu „Wszystkie Strony Świata”, Międzynarodowego Festiwalu „Bursztynowy Szlak”, IX Festiwalu Wiolinistycznego im. Bronisława Hubermana oraz Festiwalu Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi” i Festiwalu Młodych Talentów Kiepuriada w ramach 47. Festiwalu im. J. Kiepury oraz podczas 53. Festiwalu Muzycznego w Łańcucie.
Pomysłodawcą i opiekunem programu Młoda Polska Filharmonia jest Fundacja Zwierciadło, która realizuje swoją aktywność w obszarze kultury i sztuki. Głównym celem działania fundacji jest inicjowanie, wspieranie i promocja wydarzeń artystycznych i kulturalnych, a także pomoc utalentowanej muzycznie młodzieży w rozwoju jej uzdolnień i rozpoczęciu kariery.
HARMONOGRAM i PROGRAM VII JESIENNEJ TRASY KONCERTOWEJ MPF
11-15 LISTOPADA 2017 R.
11 listopada 2017 r. (sobota) godz. 19:00
Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, ul. Małopolska 48
Wykonawcy:
Młoda Polska Filharmonia
Adam Klocek dyrygent
Roman Spitzer pierwszy altowiolista Rotterdam Philharmonic Orchestra
Program:
K. Kurpiński – Uwertura do opery „Aleksander i Apelles”
G. Ph. Telemann – Koncert na altówkę i orkiestrę
W. Dankowski – Symfonia D-dur
12 listopada 2017 r. (niedziela) godz. 19:00
koncert w ramach 8. Puławskiego Festiwalu Muzycznego Wszystkie Strony Świata
Puławski Ośrodek Kultury Dom Chemika, ul. Wojska Polskiego 4
Wykonawcy:
Młoda Polska Filharmonia
Adam Klocek dyrygent
Roman Spitzer pierwszy altowiolista Rotterdam Philharmonic Orchestra
Program:
G. Ph. Telemann – Koncert na altówkę i orkiestrę
W. Dankowski – Symfonia D-dur
PRZERWA
L. van Beethoven – VII Symfonia A-dur op. 92
13 listopada 2017 r. (poniedziałek) godz. 19.00
Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina, ul. Narutowicza 20/22
Wykonawcy:
Młoda Polska Filharmonia
Adam Klocek dyrygent
Roman Spitzer pierwszy altowiolista Rotterdam Philharmonic Orchestra
Celina Kotz skrzypce
Zuzanna Sosnowska wiolonczela
Aleksander Dębicz fortepian
Program:
G. Ph. Telemann – Koncert na altówkę i orkiestrę
L. van Beethoven – Koncert potrójny na skrzypce, wiolonczelę i fortepian
PRZERWA
K. Kurpiński – Uwertura do opery „Aleksander i Apelles”
L. van Beethoven – VII Symfonia A-dur op. 92
14 listopada 2017 r. (wtorek) godz. 19.00
Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy, ul. Szwalbego 6
KONCERT INAUGURACYJNY NOWEGO CYKLU COOLTURALNA FILHARMONIA
Wykonawcy:
Młoda Polska Filharmonia
Adam Klocek dyrygent
Roman Spitzer pierwszy altowiolista Rotterdam Philharmonic Orchestra
Celina Kotz skrzypce
Zuzanna Sosnowska wiolonczela
Aleksander Dębicz fortepian
Program:
G. Ph. Telemann – Koncert na altówkę i orkiestrę
L. van Beethoven – Koncert potrójny na skrzypce, wiolonczelę i fortepian
PRZERWA
K. Kurpiński – Uwertura do opery „Aleksander i Apelles”
L. van Beethoven – VII Symfonia A-dur op. 92
15 listopada 2017 r. (środa) godz. 19.00
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa, ul. Anielewicza 6
Wykonawcy:
Młoda Polska Filharmonia
Adam Klocek dyrygent
Roman Spitzer pierwszy altowiolista Rotterdam Philharmonic Orchestra
Celina Kotz skrzypce
Zuzanna Sosnowska wiolonczela
Aleksander Dębicz fortepian
Program:
G. Ph. Telemann – Koncert na altówkę i orkiestrę
L. van Beethoven – Koncert potrójny na skrzypce, wiolonczelę i fortepian
PRZERWA
K. Kurpiński – Uwertura do opery „Aleksander i Apelles”
L. van Beethoven – VII Symfonia A-dur op. 92
DYRYGENT
ADAM KLOCEK
fot. Krzysztof Kuczyk
Dyrygent i wiolonczelista, laureat Grammy Award 2014, określony przez Krzysztofa Pendereckiego jako
„jeden z najbardziej obiecujących dyrygentów młodszej generacji”. W 2004 r. artysta wygrał konkurs na stanowisko dyrygenta-asystenta Maestro Jana Lathama-Koeniga, dyrektora artystycznego Filharmonii Wrocławskiej i festiwalu „Vratislavia Cantans”. Od 2006 r. pełni funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Kaliskiej a w 2012 r. został również dyrektorem artystycznym Filharmonii Częstochowskiej. Od 2011 pełni funkcję dyrektora artystycznego Młodej Polskiej Filharmonii. Występ artysty na Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym „Ermitage” w Petersburgu, podczas którego dyrygował on Państwową Orkiestrą Ermitażu został określony przez czołowy ogólnorosyjski dziennik „Niezawisimaja Gazeta” jako „dar niebios”. Występował z takimi artystami jak Shlomo Mintz, Heinrich Schiff, Joshua Bell, Vadim Repin, Misha Maisky, Valery Afanassiev, Krzysztof Penderecki, Dame Evelyn Glennie, Randy Brecker, Boris Pergamenschikow, Jerzy Maksymiuk, Antoni Wit, Sophia Gubaidulina, Freddy Kempf, Sayaka Shoji, Wanda Wiłkomirska, Jadwiga Rappe, Leticia Moreno. Płyta „Preisner’s Voices” (SONY Music) z udziałem artysty otrzymała status potrójnej platynowej płyty. W 2013 r. miały miejsce dwie nowe premiery muzyki Z. Preisnera z udziałem Adama Klocka jako dyrygenta i solisty: „Four Colours of Łódź” oraz „Diaries of Hope” (Barbican Hall w Londynie z udziałem Britten Sinfonietta oraz Lisy Gerrard). Wydany jesienią 2012 r. album „Night in Calisia” otrzymał Grammy Award 2014, uzyskując również status podwójnej platynowej płyty. Adam Klocek jest dyrektorem artystycznym międzynarodowych festiwali muzycznych: „Multimedia Amber Road Festival”, Międzynarodowego Festiwalu Wiolinistycznego im. B. Hubermana oraz „Wszystkie Strony Świata” w Puławach. Jest także dyrektorem artystycznym i jurorem Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Reszków w Częstochowie. Jest również wykładowcą Akademii Muzycznej w Krakowie w stopniu doktora habilitowanego. Jako kompozytor jest autorem muzyki kameralnej, symfonicznej, filmowej. W 2008 r. Adam Klocek został uhonorowany członkostwem honorowym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 2013 r. otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej, a w 2014 Srebrny Medal „Gloria Artis” z rąk Ministra Kultury.
SOLIŚCI
ROMAN SPITZER
Wszechstronnie wykształcony muzyk, cieszący się uznaniem jako dyrygent oraz altowiolista. Studiował grę na skrzypcach u profesora V. Maazela w Petersburskim Państwowym Konserwatorium im. Mikołaja Rimskiego-Korsakowa. Po wyjeździe do Izraela w 1990 r. kontynuował naukę gry na altówce w Akademii Muzycznej w Tel Awiwie w klasie G. Lewertoffa. Był pierwszym altowiolistą w Orkiestrze Symfonicznej Tel Awiwu. Występował w wielokrotnie nagradzanym New Tel Aviv String Quartet oraz Sapphire String Quartet. Jako kameralista występował z Natalią Gutman, Patricią Kopatchinskayą, Sol Gabettą, Stevenem Isserlisem, Maximem Vengerovem, Vadimem Repinem, Julianem Rachlinem, Gilem Shahamem, Peterem Wispelweyem, Guyem Braunsteinem, Stephenem Kovacevicem, Yefimem Bronfmanem, Konstantinem Lifshitzem i czołowymi muzykami Orkiestry Filharmonii Izraelskiej podczas takich wydarzeń muzycznych jak Festiwal w Verbier, Menuhin Festival w Gstaad czy SOLsberg Festival. W latach 2000–2016 był pierwszym altowiolistą Orkiestry Filharmonii Izraelskiej, a od 2016 r. gra na pozycji pierwszego altowiolisty Orkiestry Filharmonii Rotterdamskiej. Jako solista występował między innymi z Orkiestrą Filharmonii Izraelskiej oraz Orkiestrą Kameralną Gewandhaus po dyrekcją Zubina Mehty, Ilana Volkova i Rafaela Frühbeck de Burgosa. Studiował dyrygenturę u Maestro Yoelema Levima i brał udział w klasach mistrzowskich prowadzonych przez dyrygentów tej miary, co Riccardo Muti i Kurt Masur. Jako dyrygent jest często zapraszany przez orkiestry z całego świata, m.in. Orkiestrę Filharmonii Izraelskiej, Holenderską Orkiestrę Kameralną, Jerozolimską Orkiestrę Symfoniczną, Orkiestrę Symfoniczną Hajfy, Narodową Orkiestrę Symfoniczną Kostaryki i inne.
CELINA KOTZ
Czołowa skrzypaczka młodego pokolenia w Polsce. Stypendystka programu edukacyjnego Agrafka Muzyczna w 2008 r. Jest laureatką pierwszych nagród m. in. na Malta International Music Competition, Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Heinricha Wilhelma Ernsta, Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Karola Szymanowskiego, Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym Młody Paganini, a także półfinalistką i laureatką trzech nagród pozaregulaminowych, w tym nagrody publiczności, XV Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. W 2016 r. podczas trasy koncertowej po USA debiutowała w nowojorskiej Carnegie Hall, występowała też w wielu krajach Europy i Azji z towarzyszeniem m.in.: Hofer Symphoniker, Kunitachi Symphoniker, Euro Symphony SFK Orchestra. Współpracowała z dyrygentami światowej sławy, takimi jak Christoph Poppen czy Jose Maria Florencio. Współtworzy Trio im. Wiłkomirskich, nad którym patronat objęli Wanda i Józef Wiłkomirscy. Jest także członkiem Hulencourt Soloist Chamber Orchestra stacjonującej w Brukseli. Obecnie doskonali swoje umiejętności pod okiem prof. Bartosza Bryły oraz Jarosława Nadrzyckiego w Akademii Muzycznej w Poznaniu.
ALEKSANDER DĘBICZ
Absolwent Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie fortepianu prof. Elżbiety Tarnawskiej. Stypendysta programu edukacyjnego Agrafka Muzyczna w 2004 r. Odnosi sukcesy w wielu krajowych i międzynarodowych konkursach pianistycznych. Jest finalistą m.in. Międzynarodowego Konkursu Fortepianowego w Kitzingen, półfinalistą VIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy oraz zwycięzcą międzynarodowego konkursu kompozycji i improwizacji ad hoc do obrazu Transatlantyk Instant Composition Contest w 2013 r. Artysta doskonali swoje umiejętności na międzynarodowych kursach mistrzowskich, pracując pod kierunkiem światowej sławy pianistów i pedagogów: Roberta Levina, Andrasa Schiffa, Andrea Bonatty, Aleksandra Braginskiego, Jana Jiraceka von Arnima, Katarzyny Popowej-Zydroń, Andrzeja Jasińskiego i Aleksieja Orłowieckiego. Aleksander Dębicz jest także kompozytorem. W 2013 r. podpisał kontrakt z Warner Music Poland na wydanie pięciu albumów płytowych. Pierwszy z nich, „Cinematic Piano”, ukazał się w maju 2015 r. i zawiera 12 własnych kompozycji inspirowanych sztuką filmową.
ZUZANNA SOSNOWSKA
Stypendystka programu edukacyjnego Agrafka Muzyczna w 2009 r. Jedna z najbardziej obiecujących polskich wiolonczelistek młodego pokolenia. Laureatka I nagrody (ex aequo) na X Międzynarodowym Konkursie im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie w 2015 roku. Obecnie studiuje w Hochschule für Musik Franz Liszt w Weimarze w klasie prof. Wolfganga Emanuela Schmidta.
Zdobywczyni wielu nagród w krajowych i międzynarodowych konkursach. Koncertuje jako solistka, kameralistka i członek zespołu wiolonczelowego „CeLISZTen” w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, Kanadzie, Austrii, Norwegii, Holandii, we Francji i Włoszech. Jako solistka grała pod batutą m.in. maestro Antoniego Wita, Aleksandra Humali czy Jacka Błaszczyka z Orkiestrą Filharmonii Narodowej, Polską Orkiestrą Radiową, Orkiestrą Opery i Filharmonii Podlaskiej, Pforzheim Philharmonie, Junge Kiel Philharmonie i Metamorphosen Berlin.
OMÓWIENIE PROGRAMU KONCERTÓW
Georg Philipp Telemann (1681-1767) należał do grona najwybitniejszych i najpłodniejszych kompozytorów epoki baroku. Pozostawił po sobie oszałamiającą liczbę 3000 utworów. Niektórzy z jego przyjaciół żartowali nawet, że szybciej potrafił napisać wielogłosową kompozycję na chór niż zwykły list. Choć za życia był stawiany obok G. F. Haendla oraz J. S. Bacha i jego synów, to w XIX w. popadł nieco w zapomnienie, a obfitość jego dorobku była utożsamiana z „grafomaństwem muzycznym”. Jego renesans zaczął się dopiero w XX w. i trwa do dziś. W swoim repertuarze, prócz licznych dzieł wokalno-instrumentalnych, jak opery, oratoria, pasje czy kantaty, miał wiele suit, concerti grossi i koncertów solowych, wśród których najsłynniejszym i najczęściej obecnie wykonywanym jest Koncert na altówkę G-dur TWV 51:G9 – pierwszy w historii koncert napisany na ten instrument. Telemann komponował dzieło w latach 1716-1721, a więc pod koniec swojego pobytu we Frankfurcie, gdzie pełnił funkcje kapelmistrza i dyrektora muzycznego. Artysta preferował w swoich koncertach solowych układ czteroczęściowy, a nie – jak większość ówczesnych kompozytorów – trzyczęściowy. Utwór składa się więc z następujących czterech krótkich odcinków: Largo, Allegro, Andante oraz Presto. Pierwszy z nich utrzymany jest wolnym tempie i wprowadza uspokajający nastrój. Część ta pełni rolę swego rodzaju wstępu do żywiołowego Allegro z charakterystycznym fanfarowym ritornelem z synkopą i opadającymi progresjami. Andante przynosi uspokojenie tempa, ale też smętniejszy nastrój za sprawą molowej tonacji oraz ciemnych brzmień niskich rejestrów altówki. Z kolei finałowe Presto jest najbardziej energicznym i wirtuozowskim fragmentem koncertu, utrzymanym w formie ritornelowej.
Wojciech Dankowski (ok. 1760 – ok. 1836) to jeden ze znaczących polskich kompozytorów klasycyzmu. Związany był zawodowo z wielkopolskimi ośrodkami religijnymi (np. klasztor cystersów w Obrze Wlkp. czy gnieźnieńska katedra). Prócz muzyki sakralnej miał jednak też w swoim dorobku dzieła świeckie. Napisał prawdopodobnie dziewięć symfonii, ale zachowały się tylko dwie – D-dur i Es-dur. Józef Elsner wspominał w swoim Summariuszu, że poznał tego muzyka ok. 1792 r. jako zdolnego kompozytora i altowiolistę teatru niemieckiego we Lwowie. Być może ten epizod skłonił Dankowskiego do zwrócenia się w stronę świeckiego repertuaru. Manuskrypt Symfonii D-dur, którą Jan Krenz opracował i wydał w PWM w 1951 r., pochodzi ze zbioru cystersów w Obrze Wlkp. Dzieło to wykazuje wpływy klasyków wiedeńskich, zwłaszcza wczesnych symfonii Haydna i Mozarta. Ma cztery części skontrastowane względem siebie co do tempa i charakteru: Allegro molto, Andante con moto, Minuetto i Trio, a także Rondo. Akordy otwierające pierwszą część budzą skojarzenia z operowymi uwerturami Mozarta, a tematy Allegra są też równie śpiewne i radosne jak u niego. Klasyczne zasady kształtowania formy sonatowej nie zawsze są konsekwentnie realizowane, np.: temat pierwszy nie powraca w repryzie w swojej pierwotnej wersji, a łączniki odgrywają zbyt ważną rolę formotwórczą w stosunku do głównych tematów. W Andante con moto następuje uspokojenie ruchu i kameralizacja brzmienia, a kompozycja z pięknymi, lirycznymi tematami wprowadza w błogi nastrój. Trzecia część to klasyczny menuet z triem o wdzięcznej melodii z dominacją instrumentów dętych w części środkowej. Wiodą one też prym w powracającym kilka razy refrenie finałowego Ronda. Jest ono radosne, zwinne i najbardziej wirtuozowskie ze wszystkich części symfonii.
Karol Kurpiński (1785-1857) był obok Józefa Elsnera kluczową postacią dla rozwoju kultury muzycznej na ziemiach polskich pierwszej połowy XIX w. Od 1810 r. mieszkał w Warszawie, gdzie w bardzo młodym wieku objął funkcję najpierw drugiego, a od 1824 r. pierwszego dyrygenta orkiestry Teatru Narodowego. Był nim 30 lat. Istotnie przyczynił się do animacji życia muzycznego stolicy. Aktywnie działał jako wydawca, pedagog i kompozytor. Zasłynął jako autor dzieł operowych. Większość powstała w latach 1810-1820, najpłodniejszym okresie jego twórczości. Skomponował blisko 30 utworów scenicznych, jednak do naszych czasów zachowało się mniej niż 20. Prócz słynnych Krakowiaków i Górali oraz zaledwie kilku innych jego sztuk, grywane są też uwertury z takich jego oper, jak: Jadwiga, królowa Polski, Ruiny Babilonu, Dwie chatki, Zamek na Czorsztynie czy Kalmora. Zwykle uwertury te wpisują się w konwencje przełomu klasycyzmu i romantyzmu. Są utrzymane w formie sonatowej z dwoma kontrastującymi tematami, często nawiązując motywiką i charakterem do całości opery. Kurpiński dawał też z reguły swoim uwerturom powolny wstęp. Jednym z takich utworów jest niemal nieznana uwertura do opery Aleksander i Apelles, rozpoczynająca się spokojnie w tempie Maestoso i w pogodnej tonacji D-dur. Choć ta jednoaktówka wystawiona była po raz pierwszy w Teatrze Narodowym w marcu 1815 r., to nie wykonywano jej przez ponad 200 lat, uznając dzieło za zaginione. Współczesna premiera opery miała miejsce w październiku 2017 r. w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, gdzie wykonała ją Orkiestra Filharmonii Kaliskiej pod dyrekcją Adama Klocka. Wszystko za sprawą odkrycia dokonanego przez Wojciecha Czemplika, dyrektora festiwalu Musica Sacromontana, który partyturę i libretto znalazł w dwóch różnych bibliotekach,
a całość zrekonstruował Maciej Bolewski.
Ludwig van Beethoven (1770-1827) skomponował swój Koncert potrójny, czyli Koncert na fortepian, skrzypce i wiolonczelę C-dur op. 56 w 1803 r. i dedykował go księciu Lobkowitzowi. Spośród wszystkich koncertów twórcy, ten jest stosunkowo najmniej wykonywany. Utwory tego typu należały w epoce klasycyzmu do rzadkości. Kojarzyły się z – postrzeganym jako archaiczny – barokowym gatunkiem concerto grosso. Paradoksalnie jednak dzieło Beethovena było zjawiskiem nowatorskim w owym okresie, stanowiąc zespolenie dwóch romantycznych żywiołów muzycznych, w których kompozytor znakomicie się odnajdywał – muzyki kameralnej i symfonicznej. Jest to zatem swoisty koncert na trio fortepianowe i orkiestrę. Napisany z rozmachem i trwający prawie 40 minut, składa się z trzech części, choć niemal wszystkie tria fortepianowe Beethovena były czteroczęściowe. Otwierające sonatowe Allegro zawiera typową dla koncertów podwójną ekspozycję – najpierw główne tematy podaje orkiestra, później powtarzają je soliści: wiolonczela, wiolonczela i skrzypce, na końcu całe trio. W części tej słychać wyraźny balans między solistami oraz orkiestrą. Środkowe Largo – z lirycznym tematem prowadzonym głównie przez wiolonczelę i skrzypce, a przy akompaniamencie fortepianu – jest relatywnie krótkie (sześć minut), dlatego uważa się je za wstęp do rozbudowanego finału Rondo alla polacca. Za taką interpretacją może przemawiać połączenie obu części oznaczeniem attaca (grać bez przerwy). Dramatycznie powtarzany dźwięk w instrumentach prowadzi do finałowego ronda o charakterze poloneza. Kompozytor upodabnia tę część do modnego w czasach napoleońskich tańca polskiego poprzez metrum trójdzielne, charakterystyczne akcenty i figury rytmiczne. Zamiast tańca użytkowego napisał jednak efektowny utwór będący niezwykłym wykwitem jego inwencji melodycznej.
VII Symfonia A-dur op. 92 należy do najdojrzalszych utworów tego gatunku skomponowanych przez Ludwiga van Beethovena. Powstawała podczas jego pobytu w czeskim uzdrowisku Cieplice między 1811 a 1812 rokiem. Dzieło składa się z czterech części. Pierwszą – Vivace – poprzedza wolny wstęp z charakterystycznymi uderzeniami forte i budowaniem napięcia przez tutti orkiestry z kotłami. Patetyczny nastrój początku dwukrotnie zostaje stonowany lirycznymi tematami obojów i instrumentów dętych drewnianych. Następnie, za pośrednictwem dialogujących „ptasich” motywów, kompozytor przechodzi do głównego, energicznego tematu części Vivace, intonowanego najpierw przez flet, a później z werwą powtarzanego przez całą orkiestrę. Inne tematy tej części są mniej wyraziste, poszatkowane stale zmieniającą się fakturą i dynamiką. Beethoven ciągle też wraca do tematu głównego, przeobrażając go zarówno w ekspozycji, przetworzeniu, jak i w rozbudowanej kodzie. Druga część (Allegretto) to najbardziej znany fragment tej symfonii i jeden z najczęściej wykorzystywanych w kinematografii cytatów z muzyki klasycznej. Już podczas premiery utworu 8 grudnia 1813 r. w Wiedniu, dyrygowanej przez samego kompozytora, publiczność domagała się powtórzenia tej części. To wariacja ostinatowa, w której krótki temat, prezentowany w instrumentach basowych, jest nieustannie powtarzany i opracowywany za każdym razem odmiennie. Po trzeciej części (Presto – Assai meno presto), będącej radosnym scherzem o budowie ABABA, pojawia się finałowe rondo (Allegro con brio), rozedrgane i galopujące. Stanowi kontynuację dzikiego, wesołego tańca ze scherza. Tę wirującą energię finału w interesujący sposób interpretowali różni krytycy muzyczni. Donald Tovey mówił np. o „bachicznym szale” czwartej części, sir George Grove pisał zaś, że „moc, jaka rządzi całym tym fragmentem jest po prostu niesamowita”, a Richard Wagner, wielki miłośnik tego utworu, nazwał go „apoteozą tańca”.
Autor omówienia: Jakub Kasperski
